"Structurele impact van corona blijft (voorlopig) uit”

De activiteit en prestaties van Limburgse ondernemingen zijn afhankelijk van drie belangrijke factoren: talent, innovatie en internationalisatie. Als een regio sterk scoort op deze drie vlakken, gaat de economie een voorspoedige toekomst tegemoet. Daarom ontwikkelde Voka – Kamer van Koophandel Limburg de formule E=TI². Om economisch te excelleren (E) moet een regio sterk scoren op Talent (T), Innovatie (I) en Internationalisering (I).

Grafiek 1: Toekomstindicator 2021 Bron: Voka – Kamer van Koophandel Limburg

Limburg gaf in 2020 1,17 indicatorpunten prijs. Met 137,38 punten blijft dit echter de op één na hoogste score in de voorbije tien jaar. Vlaanderen stijgt in coronajaar 2020 zelfs met 1,41 punten. De resultaten blijven dus relatief stabiel in een jaar waarin de globale economie radicaal verstoord werd. “De trends die door Voka – KvK Limburg worden becijferd zijn -ondanks de Covid-19 pandemie- gelukkig niet dramatisch en laten niet alleen zien dat er nog potentieel is om het snel weer beter te doen, maar bovenal dat we als regio nog steeds ambitieus mogen zijn", zegt gouverneur Jos Lantmeeters.

“Het zou verkeerd zijn nu te kiezen voor herstel en heropleving op de korte termijn en noodplannen te maken voor de economie van gisteren", gaat gedeputeerde van Economie en POM-voorzitter Tom Vandeput verder. "Met SALKturbo gaan we voor een systematische modernisering van de Limburgse economie. Met de goedkeuring van 18 projecten door de Task Force, die alle socio-economische stakeholders verenigd, is SALKturbo in volle uitvoering.”

Ondersteunend beleid om internationaal te groeien

Met een daling van 5% en 12,5% van respectievelijk het aantal certificaten van oorsprong en de bijhorende waarde, lijkt de schade in Limburg mee te vallen. De prognoses voor 2021 zijn eveneens geruststellend: het aantal afgeleverde CO’s lijkt zelfs hoger te zullen liggen dan voor deze crisis.

De aantrekkende markt zorgt echter voor een neveneffect dat in 2021 wél een serieuze impact heeft. “Doordat de vraag terug sterk stijgt en productieprocessen achterstand hebben opgelopen, swingen de grondstofprijzen de pan uit", duidt Kris Claes, directeur belangenbehartiging van Voka – KvK Limburg. . Ook de prijzen van internationale transportmodi volgen deze trend. Die indirecte effecten dreigen een grotere impact te hebben dan de acute pauze van de globale economie vorig jaar."

Verder bleef ook het aantal buitenlandse investeringen in Limburg stabiel. Met gemiddeld 35 arbeidsplaatsen per investeringsproject zorgen de investeringen in onze provincie voor de meeste jobs in heel Vlaanderen. “We hebben heel wat troeven in Limburg", gaat Claes verder. "Laat ons die versterken en zo investeringen aanmoedigen in plaats van ontmoedigen. De cijfers tonen aan dat deze een meerwaarde zijn voor de welvaart in onze regio.”

Historische innovatiehandicap speelt ons parten

Ook in een jaar vol uitdagingen houdt de gestage groei van de deelindicator innovatie stand. De index stijgt in zowel Vlaanderen als Limburg en dit met respectievelijk 7,6% en 7,4%. ​ Vooral het aantal starters en de stijgende innovatiesteun blijken hiervoor verantwoordelijk.

Dat het aantal starters zo sterk groeit is op zichzelf uiteraard een positieve zaak. “Maar wanneer we die resultaten op een bredere, Europese schaal bekijken, blijkt dat enkel Griekenland slechter scoort op het vlak van ondernemingsdynamiek. Het aantal nieuwe ondernemingen maakt hier 6,4% uit van het totaal aantal ondernemingen. In de Scandinavische landen ligt dit gemiddeld op 8,7%", berekent Claes. Ook de stijgende geïnde innovatiesteun is zonder meer positief. Toch vloeit nog steeds slechts 8,5% van de totale Vlaamse steun richting Limburg. “Dit terwijl de ratio aangevraagde en uitgekeerde steun nergens hoger ligt. De kwaliteit van onze aanvragen ligt dus bijzonder hoog. We moeten dan ook in staat zijn een groter deel van de koek richting Limburg te halen."

“Voor innovatiestimulering voeren de provincie en POM Limburg een sterk investerings- en werkingsprogramma uit", zegt gedeputeerde van Economie Tom Vandeput. "20 % van het provinciaal investeringsprogramma is gereserveerd voor de bouw van sterke economische campussen voor de maak, bouw, logistiek en health. Die campussen worden kruispunten van kennis, onderzoek, innovatie, demonstratie en bedrijfsleven. KMO’s zullen zo sneller innovatie oppikken en hun competitiviteit versterken. Nieuwe businesskansen worden ook gecreëerd door de antennewerking van de POM in de Limburgse incubatoren. Mature bedrijven en start-ups worden hier gematched.”

Arbeidsmarkt kan enkel politiek gered werden

Na een lange periode van constante stijging, daalt de deelindicator talent in 2020 voor het eerste in zowel Vlaanderen als Limburg. Dit is voornamelijk te wijten aan het schokgolf(je) op de arbeidsmarkt. Het aantal werkzoekenden steeg, terwijl het aanbod jobs daalde. De spanningsratio steeg in juni 2021 echter al terug naar 1,29 in Limburg en 1,56 in Vlaanderen.

Het activeren van inactieven blijft daarom broodnodig. De ongeveer 110.000 Limburgers die geen werk hebben en er ook geen zoeken, moeten dan ook terug richting de arbeidsmarkt begeleid worden. “De recepten om dit te realiseren zijn gekend. We blijven pleiten voor de invoering van de Vlaamse jobbonus, maar ook het flexibiliseren van de arbeidsmarkt en het activerend omvormen van alle uitkeringen blijft bijvoorbeeld cruciaal,” zegt Kris Claes.

De komende 50 jaar zullen er steevast meer mensen de arbeidsmarkt uitreden dan betreden. Het onderwijs vervult een belangrijke rol in het optimaal benutten van het potentieel dat wél aanwezig is. Een structurele uitrol van duaal leren moet prioriteit hebben. Om meer hoogopgeleiden ‘af te leveren’ kijken we naar een échte uitbreiding van de UHasselt. Maar ook op het vlak van professionele bacheloropleidingen blijven we – ondanks de vele aanvragen van onze hogescholen – achterop hinken", besluit Claes.

Politieke moed bepalend voor onze toekomst

Ondanks de niet eens zo slechte resultaten van Vlaanderen en Limburg in deze Toekomstindicator is er toch een aanzienlijke terugval. Om die terugval tegen 2025 goed te maken, moet de index de komende vijf jaar met gemiddeld 5,5 en 8,8 indexpunten stijgen in respectievelijk Vlaanderen en Limburg. Het bbp daalde in 2020 bovendien met 6,3%. Om het welvaartsverlies écht weg te werken, hebben we de komende tien jaar 2,1% duurzame groei nodig.

Grafiek 2: Noodzakelijke economische groei

Bron: Voka – Kamer van Koophandel Limburg

Vlaams minister-president Jan Jambon kijkt daarvoor naar het eigen relanceplan: “Vlaamse Veerkracht is niet enkel een investering van miljarden in elke Vlaming. Het relanceplan moet Vlaanderen en Limburg ook in beweging zetten. Het moet een nieuwe mindset creëren. De ‘Vlaamse Veerkracht’ is een project waarbij we heel Vlaanderen willen meenemen en bewegen. Burgers en ondernemers mobiliseren om mee aan het Vlaanderen van morgen te bouwen. Het doel is niet enkel om uit de crisis te geraken, maar ook om Vlaanderen naar de top te brengen.”

“Relanceplannen zijn goed en kunnen een extra duw geven aan de heropleving van de economie, maar de échte relance moet ​ ook gerealiseerd worden binnen regulier beleid. De hervormingen van de arbeidsmarkt, pensioenen, fiscaliteit, onderwijs, energie en de staat zijn meer dan ooit cruciaal voor de toekomst. Deze crisis toonde dat een directe, structurele én politieke aanpak werkt. Laat ons hier lessen uit trekken. De sluimerende problemen zijn intussen óók acute crisissen. Ook die kunnen én moeten nu eenduidig aangepakt worden. We beseffen dat dit politiek niet evident is, maar moeten uitleggen dat het gebrek aan daadkracht ervoor zorgde dat we onze zwakkeren niet meer kunnen beschermen en pensioenen niet langer betaalbaar zijn, is dat nog veel minder. We rekenen dan ook op de verantwoordelijkheidszin van álle regeringspartijen dit najaar en in de rest van de belangrijke legislatuur”, besluit voorzitter Karin Van De Velde.

Aanbevelingen Toekomstindicator 2021

Internationalisering

1. Krik de overheidsinvesteringen op

2. Versterk onze concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland

3. Richt een Vlaams-Britse Green Lane op

4. Werk mobiliteitsissues weg om onze Euregionale ligging te valoriseren

5. Trek meer buitenlands kapitaal aan door een verbeterde infrastructuur en

minder administratieve overlast

Innovatie

6. Investeer verder in innovatie

7. Zorg voor een bredere penetratie van O&O-middelen

8. Organiseer snel een 5G-veiling

9. Digitaliseer de overheid

Talent

10. Activeer de vele inactieven

11. Spring verantwoordelijk om met ons arbeidspotentieel

12. Onderzoek de mogelijkheid tot slimme arbeidsmigratie

13. Begeleid jongeren richting een opleiding op basis van eigen competenties én

de vraag op de arbeidsmarkt

14. Laat het Limburgs hoger onderwijs zich verder ontwikkelen

Overheidsfinanciën

15. Verbeter de begrotingsresultaten op een duurzame manier

Einde persbericht